ДАР БОРАИ ДУРНАМОҲОИ ДАВЛАТӢ, КОНСЕПСИЯҲО, СТРАТЕГИЯҲО ВА БАРНОМАҲОИ РУШДИ ИҶТИМОИЮ ИҚТИСОДИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Бо қарори Маҷлиси намояндагони
Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 8 июни соли 2018, № 1111
қабул карда шуд.
Бо қарори Маҷлиси миллии
Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон
аз 2 августи соли 2018, № 568
ҷонибдорӣ карда шуд.
Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва иҷтимоию иқтисодии таҳия, баррасӣ ва тасдиқи дурнамоҳои давлатӣ, консепсияҳо, стратегияҳо ва барномаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистонро муайян менамояд.
Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:
- дурнамоҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон - фарзияи аз нуқтаи назари илмӣ асоснокшудаи вазъи ояндаи имконпазири иҷтимоию иқтисодӣ, илмию техникӣ, экологӣ ва иқтисоди хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки нишондиҳандаҳои инъикоскунандаи ҳолати мазкурро дар бар мегиранд;
- дурнамосозии давлатии рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон - фаъолияти мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ ва субъектҳои хоҷагидор оид ба таҳия ва такмили дурнамоҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо мақсади қабул кардани қарор дар марҳилаи аввали таҳияи нақшаву барномаҳо ҳамчун воситаи пешбинии илмӣ, таҳлили сенариявӣ (вариантӣ) ва ба даст овардани иттилооти иловагӣ истифода мешаванд;
- консепсияи рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон - пешбинии ҳадафҳои стратегӣ, афзалиятҳо, самтҳо ва вазифаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии кишвар барои ояндаи дарозмуҳлат ва стратегияи амалиёт ҳангоми иҷрои дурнамоҳо, барномаҳо ва нақшаҳои рушди иҷтимоию иқтисодӣ;
- стратегияи рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон - ҳадафҳои дарозмуҳлат ва нишондодҳои асосие, ки ҳалли вазифаҳои афзалиятнок ва ноил гардидан ба нишондиҳандаҳои мушаххасро дар заминаи истифодаи оқилонаи захираву иқтидорҳои мавҷуда фарогир мебошанд;
- барномаи рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон - маҷмӯи чорабиниҳо ва нақшаҳои мувофиқашуда ҷиҳати расидан ба ҳадафҳои стратегӣ ва вазифаҳои умумӣ дар доираи афзалиятҳои сатҳи миллӣ, маҳаллӣ ва соҳавӣ бо дар назар доштани истифодаи босамари захираҳои табиӣ, моддӣ ва молиявӣ дар давраи миёнамуҳлат;
- барномаи рушди иҷтимоию иқтисодии маҳалҳо - таҳияи маҷмӯи чорабиниҳо ва нақшаҳои мувофиқашуда ҷиҳати расидан ба ҳадафҳои стратегӣ ва вазифаҳои умумӣ бо дар назар доштани истифодаи босамари захираҳои табиӣ, моддӣ ва молиявӣ;
- модели дурнамосозии рушди иҷтимоию иқтисодӣ - барномаи компютерии тавассути формулаҳои эконометрикӣ таҳияшуда, ки барои арзёбӣ ва дурнамосозии нишондиҳандаҳои иҷтимоию иқтисодӣ, инчунин муайян намудани дараҷаи алоқамандии байни нишондиҳандаҳо истифода бурда мешавад;
- барномаи мақсадноки давлатӣ - маҷмӯи чорабиниҳо ва нақшаҳои мувофиқашуда ҷиҳати расидан ба ҳадаф ва афзалиятҳои гузошташудаи давлат дар давраи миёнамуҳлат бо дар назар доштани хусусиятҳои хос, иқтидору захираҳои мавҷудаи соҳаҳои дахлдор, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тарҳрезӣ мешаванд;
- нақшаҳои рушди иҷтимоию иқтисодӣ - маҷмӯи чорабиниҳо оид ба ҳалли ҳадафҳои гузошташуда, ки метавонанд кӯтоҳмуҳлат, миёнамуҳлат ва дарозмуҳлат бошанд;
- бахши давлатии иқтисодиёт - мақомоти татбиқкунандаи фаъолияти иқтисодӣ, аз ҷумла корхонаҳои воҳиди давлатӣ, инчунин ҷамъиятҳои саҳомӣ ва корхонаҳои муштарак, ки дар онҳо ҳиссаи давлат зиёд мебошад.
Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи дурнамоҳои давлатӣ, консепсияҳо, стратегияҳо ва барномаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошад.
Ташкил ва фаъолияти низоми дурнамосозии давлатии рушди иҷтимоию иқтисодӣ ба принсипҳои зерин асос меёбанд:
- ягонагӣ - мувофиқаи мутақобилаи дурнамоҳо ва ҳуҷҷатҳои стратегию барномаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраҳои кӯтоҳмуҳлат, миёнамуҳлат ва дарозмуҳлат бо вазорату идораҳои дахлдори Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- воқеият - дурнамоҳои давлатии рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси маълумоти расмӣ, иқтидорҳои мавҷуда ва тамоюлҳои солҳои гузашта, таъсири омилҳои дохилӣ ва берунӣ ба иқтисодиёт таҳиягардида, ки ҳангоми тағйирёбии вазъи иқтисодӣ такмил дода мешаванд;
- асоснокии илмӣ - дурнамоҳои давлатии рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз нуқтаи назари илмӣ асоснок, ки бо истифодаи таҷрибаи ҷаҳонӣ ва такмили доимии методология таҳия мешаванд;
- шаффофият - дурнамоҳои давлатии рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба истиснои баъзе ҳуҷҷатҳо ва маълумоти дорои сирри давлатӣ, ки баъд аз тасдиқ дастраси умум мегарданд;
- масъулиятнокӣ - иштирокчиёни таҳияи дурнамоҳо барои таҳияи саривақтӣ ва босифати дурнамо, пешниҳоди маълумот ва татбиқи онҳо, тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон масъул мебошанд.
- дар маҷмӯъ дар сатҳи ҷумҳурӣ, соҳаҳо, бахшҳои иқтисодӣ, Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳо ва ба таври алоҳида дурнамоҳои рушди стратегии бахшҳои муҳими иқтисодӣ таҳия карда мешаванд;
- ба дурнамоҳои демографӣ, экологӣ, илмию техникӣ, инчунин дурнамоҳои рушди соҳаҳо ва маҳалҳо, аз ҷумла Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳо асос меёбанд;
- ба вариантҳои мақсаднок (индикативӣ), асосӣ (заминавӣ) ва пессимистӣ бо дар назар доштани таъсири эҳтимолии омилҳои дохилию берунӣ, афзалиятҳои сиёсати иҷтимоию иқтисодии давлат, чорабиниҳои танзими давлатии иқтисодиёт, соҳаи иҷтимоӣ ва марҳилаҳои амалигардонии онҳо таҳия карда мешаванд;
- нишондиҳандаҳои миқдорие, ки суръату таносубҳои рушди иқтисодӣ, ҷараёни истеҳсолот ва сохтори он, андозаи истеҳсол ва истеъмоли молҳо (кор ва хизматрасонӣ)-ро аз рӯи гурӯҳҳои асосии молҳо, натиҷаи пешрафти илму техника, сатҳи некӯаҳволии аҳолӣ ва шуғлнокӣ, сохтори иҷтимоии ҷомеа ва рушди соҳаҳои дигарро тавсиф мекунанд, дар бар мегиранд.
- натиҷаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи сипаришудаи соли ҷорӣ;
- дурнамои нишондиҳандаҳои асосии макроиқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли оянда ва параметрҳои асосии он барои ду соли минбаъда;
- лоиҳаҳои барномаҳои мақсаднок, ки маблағгузории онҳо аз ҳисоби буҷети давлатӣ барои соли оянда пешбинӣ шудааст.
Мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба дурнамосозии давлатии рушди иҷтимоию иқтисодӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
- хароҷот барои амалӣ намудани барномаҳои сармоягузорӣ бо нишон додани номгӯи иншоот ва муҳлати сохтмони онҳо, ҷиҳати азнавсозӣ ё таҷдиди объектҳои моликияти давлатӣ, иҷрои корҳои илмӣ-тадқиқотӣ ва таҷрибавӣконструкторӣ вобаста ба хариди мол (кор ва хизматрасонӣ) ва эҳтиёҷоти онҳо;
- фаъолияти субъектҳои хоҷагидори бахши давлатӣ, аз ҷумла маҷмӯи маҳсулоти истеҳсолшуда ва фурӯхташуда, содироту воридоти мол (кор ва хизматрасонӣ), маблағгузорӣ ба сармояи асосӣ аз ҳисоби манбаъҳои худӣ ва қарзӣ;
- истеҳсоли маҳсулот (кор ва хизматрасонӣ) аз ҷониби корхонаҳои давлатӣ ва ҷамъиятҳои саҳомӣ дар шакли аслӣ бо дар назар доштани номгӯй ва нархи молҳо.
- бо мақсади муайян кардани самтҳои асосии рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ояндаи дарозмуҳлат таҳия карда мешавад;
- таҳлили рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи муайяни гузашта ва тавсифи вазъи иқтисодии онро дар соли ҷорӣ дар бар мегирад;
- ҳадафҳои стратегӣ ва афзалиятҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, воситаҳои ноил шудан ва роҳҳои давра ба давра амалӣ гардонидани мақсаду афзалияти мазкурро муайян мекунад;
- самтҳои асосии сиёсати иҷтимоию иқтисодии давлат, аз ҷумла соҳаҳои алоҳидаи иқтисодиёт ва маҷмӯии байнисоҳавӣ, инчунин самтҳои асосии сиёсати илмию техникӣ, инноватсионӣ, сармоягузорӣ, экологӣ, минтақавӣ ва иқтисоди хориҷиро муқаррар менамояд.
- дар асоси дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия мегардад;
- таҳлили рушди миллии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар давраи муайяни гузашта фаро гирифта, марҳила ва талаботи асосии рушди иҷтимоию иқтисодиро дар бар мегирад;
- ҳадафҳои стратегӣ, афзалиятҳо ва принсипҳои рушди миллӣ, воситаҳои ноилшавӣ ва роҳҳои татбиқи чунин ҳадафҳо ва афзалиятҳо, фароҳам овардани шароитҳои ниҳодии рушд, таъмини рушди ҳамаҷонибаи соҳаҳои иҷтимоию иқтисодии ҷумҳурӣ ва баланд бардоштани сатҳи некӯаҳволии аҳолиро муайян менамояд.
- дар бораи натиҷаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи муайяни гузашта;
- оид ба мақсаду афзалиятҳои рушди иҷтимоию иқтисодӣ, илмию техникӣ, сармоягузорӣ, экологӣ, иқтисодии хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- дар бораи нақшаи чорабиниҳо бо дар назар доштани муҳлат, иҷрокунандагони он, индикаторҳо барои мониторинг, натиҷаҳои пешбинигардида ва сарчашмаи маблағгузорӣ.
- рушди устувори иқтисодиёт ва дастгирии соҳибкорӣ, таъмини муътадилии нархҳо, шуғли пурмаҳсул ва тавозуни мусбати тиҷорати берунӣ;
- ташаккули ниҳодҳои иқтисодии моликиятдорӣ, меҳнатӣ, молиявӣ, иҷтимоӣ ва дигаргунсозии онҳо;
- дастгирии давлатии илм, истифодаи натиҷаҳои тадқиқоти илмӣ дар истеҳсолот, муайян намудани самтҳои афзалиятноки рушди илм, гузаронидани ташхиси мавзӯъҳои илмию техникӣ, омода намудани барномаҳои маҷмӯии мақсадноки илмӣ;
- афзоиши даромад, баландшавии сатҳи зиндагии аҳолӣ, рушди соҳаҳои иҷтимоӣ, бартараф кардани нобаробарии иҷтимоӣ;
- рушди Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳо, истифодаи босамари захираҳои онҳо, ба ҳам наздик намудани нишондиҳандаҳои сатҳи зиндагӣ, аз ҷумла даромади аҳолӣ;
- ҳифзи табиат ва баланд бардоштани бехатарии экологӣ;
- такмили сохтори содироту воридот, ҷалб кардани сармоягузории хориҷӣ ва истифодаи босамари он, танзими фаъолияти иқтисоди хориҷӣ;
- амалисозии барномаҳои муштарак бо иштироки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва пардохти қарзҳои берунӣ;
- рушд ва истифодаи босамари захираҳои иттилоотӣ ва таъмини аҳолӣ бо иттилооти дорои аҳамияти ҷамъиятӣ;
- таъсис ва нигоҳдории ҷойҳои нави корӣ;
- бехатарӣ ва ҳифзи меҳнат;
- пешгирии ҷалби кӯдакони ноболиғ ба меҳнат;
- пешгирӣ ва бартараф намудани шуғли ғайрирасмӣ.
- асосноккунӣ ва афзалияти барнома аз нигоҳи илмию иқтисодӣ;
- натиҷаҳои пешбинишудаи иҷтимоию иқтисодӣ ва экологии барнома;
- сарчашмаҳои маблағгузорӣ ва тақсимбандӣ ба солҳо;
- номи дақиқи фармоишгар ва иҷрокунандаи асосии барномаи мазкур.
- аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ таҳияи лоиҳаи санади дахлдор ҷиҳати ташкили корҳо доир ба таҳияи дурнамои нишондиҳандаҳои асосии макроиқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муайян намудани номгӯи нишондиҳандаҳои дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодӣ ва таҳияи тавсияҳои методӣ оид ба таҳияи дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳо;
- аз ҷониби мақомоти омор ба вазорату идораҳои ҷумҳурӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ пешниҳод намудани маълумоти оморӣ дар доираи барномаи корҳои оморӣ.
- андешидани тадбирҳо оид ба муҳайё сохтани шароит барои рушди босуботи иҷтимоию иқтисодӣ, андешидани чораҳои судманд ҷиҳати бартараф кардани нобаробарии рушди минтақаҳо, истифодаи босамари захираҳои табиӣ, моддӣ, меҳнатӣ ва молиявии онҳо, аз ҷумла барои зиёд намудани истеҳсоли молҳои содиротӣ ва молҳои воридотивазкунанда;
- баргузории муколамаи озод байни мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ҷомеаи шаҳрвандӣ, бахши хусусӣ ва ташкили чорабиниҳои таблиғотиву фаҳмондадиҳӣ дар минтақаҳо ҷиҳати ноил гардидан ба нишондиҳандаҳои дурнамои рушди иҷтимоию иқтисодӣ;
- таҳияи тавсияҳо оид ба коҳиш додани ҳолатҳои буҳронӣ дар минтақаҳо.
- ҳатмӣ будани таҳияи барномаи рушди иҷтимоию иқтисодии маҳалҳо ҳамчун механизми банақшагирии стратегӣ;
- таъмини пурра ва маҷмӯии барномаи рушди иҷтимоию иқтисодии маҳалҳо фарогири ҳамаи барномаҳои миллӣ ва чорабиниҳои сатҳи ҷумҳуриявӣ буда, аз ҳисоби буҷети давлатӣ, шарикони рушд, ташкилотҳои ҷамъиятӣ, сармоягузорони ватанию хориҷӣ маблағгузорӣ карда мешавад;
- иштироки ҷомеаи шаҳрвандӣ ҳангоми таҳия ва татбиқи барномаҳо;
- мониторинг ва арзёбии барномаҳо.
- ҳамоҳангсозии фаъолияти вазорату идораҳо, иштирокчиёни таҳияи дурнамоҳои давлатии рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- арзёбии рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар ҳолати зарурӣ пешниҳод намудани таклиф оид ба ворид намудани тағйирот ба дурнамоҳои давлатии рушди иҷтимоию иқтисодии ҷумҳурӣ;
- таҳлили илмии дурнамои давлатии рушди иҷтимоию иқтисодӣ;
- таҳияи методологияи дурнамоҳои давлатии рушди иҷтимоию иқтисодии ҷумҳурӣ, аз ҷумла Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳо;
- баррасӣ ва омӯзиши равандҳои муосири дурнамосозӣ дар ҷаҳон ва дар ин замина омода намудани пешниҳодҳо ҷиҳати такмили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти дурнамосозӣ;
- иштирок дар ҳалли масъалаҳои методологӣ, илмию техникӣ ҳангоми таҳия ва такмили низоми ҳуҷҷатҳои методӣ оид ба таҳияи ҳуҷҷатҳои стратегии сатҳи миллӣ, минтақавӣ ва соҳавӣ.
Мақомоти иҷроияи марказии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти дигар, инчунин шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ ҷиҳати сари вақт пешниҳод намудани маводи таҳлилию омории дақиқ барои таҳияи дурнамоҳои давлатии рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон масъул мебошанд.
Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8 декабри соли 2003 "Дар бораи дурнамоҳои давлатӣ, консепсияҳо, стратегияҳо ва барномаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон" (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с. 2003, № 12, мод. 681; с. 2009, № 3, мод. 87; с. 2011, № 12, мод. 845; с. 2017, №1-2 мод. 22) аз эътибор соқит дониста шавад.
Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.
Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон
ш. Душанбе,
3 августи соли 2018,
№ 1544